Το φοινικέλαιο προέρχεται από τους σαρκώδεις καρπούς των φοινικόδεντρων. Το μη επεξεργασμένο φοινικέλαιο αναφέρεται μερικές φορές ως κόκκινο φοινικέλαιο λόγω του κοκκινωπό-πορτοκαλί χρώματος του.
Η κύρια πηγή φοινικέλαιου είναι το δέντρο Elaeis guineensis, που φύεται στη Δυτική και Νοτιοδυτική Αφρική. Η χρήση του σε αυτή την περιοχή χρονολογείται περισσότερα από 5.000 χρόνια πίσω. Για τις χώρες αυτές το φοινικέλαιο είναι σαν το ελαιόλαδο για τους Μεσογειακούς λαούς.
Όπως το έλαιο καρύδας, το φοινικέλαιο είναι ημιστερεό σε θερμοκρασία δωματίου. Ωστόσο, το σημείο τήξης (η θερμοκρασία όπου το στερεό γίνεται υγρό) του φονικέλαιου είναι 35 ° C, είναι σημαντικά υψηλότερο από το 24 ° C για το λάδι καρύδας. Αυτό οφείλεται στη διαφορετική σύσταση λιπαρών οξέων των δύο ελαίων.
Αν και για το μέσο άνθρωπο αυτή φαίνεται μια άχρηστη πληροφορία, δεν είναι το ίδιο για τη βιομηχανία τροφίμων. Με απλά λόγια, το φοινικέλαιο μπορεί να είναι ημιστερεό σε μεγαλύτερη θερμοκρασία, κάτι το οποίο είναι απαραίτητο για προϊόντα τα οποία πρέπει να παραμείνουν στο «ράφι» σε θερμοκρασία δωματίου για κάποιο χρονικό διάστημα.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες του Ελληνικού Ινστιτούτου Διατροφής, η σύνθεση του φοινικελαίου μοιάζει περισσότερο με εκείνη του ζωικού λίπους παρά με τη σύνθεση του φυτικού ελαίου, καθώς περιέχει κορεσμένο λίπος σε ποσοστό περίπου 48%. Περιέχει, επίσης και υψηλό ποσοστό (37%) του μονοακόρεστου ελαϊκού οξέους.
Το κεφάλαιο επικινδυνότητας του φοινικέλαιου άνοιξε όταν έκθεση του EFSA ανέφερε ότι η επεξεργασία του φοινικέλαιου σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες του προσδίδει καρκινογόνες ιδιότητες. Η παραγωγή του φοινικέλαιου έχει επίσης πολύ μεγάλο περιβαλλοντικό κόστος και γίνονται μεγάλες προσπάθειες για να παράγεται βιώσιμα, χωρίς καταστροφή τροπικών δασών σε χώρες όπως η Ινδονησία.
