Οι κρυφές πλευρές του διαλογισμού: Τι αποκαλύπτουν οι επιστήμονες

Τετάρτη, 19 Νοεμβρίου 2025

Ο διαλογισμός συχνά παρουσιάζεται ως μια ασφαλής και ωφέλιμη πρακτική, όμως τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι δεν είναι απολύτως ακίνδυνος για όλους. Έρευνες δείχνουν πως, πέρα από τη μείωση του στρες και τη βελτίωση της ψυχικής ευεξίας, μπορεί σε ορισμένα άτομα να εμφανιστούν απρόσμενες ή λιγότερο γνωστές παρενέργειες.

Οι παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν κρίσεις πανικού, ενοχλητικές ή οδυνηρές αναμνήσεις που σχετίζονται με παρελθόντα τραύματα (όπως παρατηρείται στη διαταραχή μετατραυματικού στρες) και, σε πιο ακραίες περιπτώσεις, αισθήματα αποπροσωποποίησης ή αποσύνδεσης.

Οι εκτιμήσεις για το πόσο συχνές είναι αυτές οι εμπειρίες ποικίλλουν σημαντικά στην επιστημονική βιβλιογραφία. Ορισμένες μελέτες υποδηλώνουν ότι μόνο περίπου το 1% των ατόμων που κάνουν διαλογισμό βιώνουν παρενέργειες (Wong et al., 2018), ενώ άλλες αναφέρουν ποσοστά που φτάνουν τα 2/3 (Britton et al., 2021).

Για να διευκρινιστούν αυτές οι ασυνέπειες, οι ερευνητές διεξήγαγαν μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Clinical Psychological Science για να διερευνήσουν πόσο συχνά οι διαλογιζόμενοι αντιμετωπίζουν παρενέργειες και ποιοι παράγοντες θα μπορούσαν να αυξήσουν την πιθανότητα να τις βιώσουν.

Η ερευνητική ομάδα στρατολόγησε σχεδόν 900 ενήλικες από όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Για να διασφαλίσουν ότι η ομάδα αντικατοπτρίζει τον ευρύτερο πληθυσμό των διαλογιζόμενων στις ΗΠΑ, χρησιμοποίησαν δεδομένα από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων για να καθοδηγήσουν την επιλογή των συμμετεχόντων. Οι ερευνητές στρατολόγησαν επίσης διαλογιζόμενους από ένα ευρύ φάσμα επιπέδων δεξιοτήτων, από αρχάριους έως προχωρημένους, έτσι ώστε να μπορέσουμε να έχουμε μια αίσθηση του πλήρους δείγματος των ανθρώπων που ασχολούνται με τον διαλογισμό.

Τα αποτελέσματα της έρευνας

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι σχεδόν το 60% των διαλογιζόμενων στις ΗΠΑ ανέφεραν τουλάχιστον μία παρενέργεια (για παράδειγμα, αίσθημα άγχους ή αποσάρκωσης). Περίπου το 30% δήλωσε ότι βίωσε επιπτώσεις που ήταν δύσκολες ή οδυνηρές και το 9% ότι αυτές οι επιπτώσεις προκάλεσαν λειτουργική βλάβη.

Η μελέτη εντόπισε επίσης αρκετούς πιθανούς παράγοντες κινδύνου. Τα άτομα που είχαν βιώσει συμπτώματα ψυχικής υγείας ή ψυχολογική δυσφορία εντός των 30 ημερών πριν από τον διαλογισμό ήταν πιο πιθανό να αναφέρουν ανεπιθύμητες ενέργειες. Όσοι παρακολούθησαν εντατικά οικιστικά σεμινάρια, τα οποία συχνά περιλαμβάνουν μεγάλες περιόδους σιωπηλού διαλογισμού, ήταν επίσης πιο πιθανό να βιώσουν λειτουργική βλάβη.

Ωστόσο, σύμφωνα με τους επιστήμονες χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να προσδιοριστεί η αιτία και το αποτέλεσμα. Μια προοπτική διαχρονική μελέτη θα βοηθούσε να διευκρινιστεί πώς η ψυχική υγεία και ο διαλογισμός αλληλεπιδρούν με την πάροδο του χρόνου.

Παρά τα ευρήματα αυτά, οι ίδιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ο διαλογισμός δεν πρέπει να θεωρείται επικίνδυνος. Όπως επισημαίνουν, τα συμπεράσματα της μελέτης τους δεν δείχνουν ότι οι άνθρωποι πρέπει να τρομοκρατούνται ή ότι δεν πρέπει να δοκιμάζουν τον διαλογισμό. Στην πραγματικότητα, πιστεύουν ότι πρέπει να ενημερώνονται καλύτερα εκ των προτέρων για το τι μπορεί να βιώσουν. Αυτή η προετοιμασία επιτρέπει στα άτομα να ζυγίζουν τους κινδύνους και να λαμβάνουν ενημερωμένες αποφάσεις σχετικά με τη συμμετοχή τους.

Όπως λένε, οι πρακτικές αυτές δεν είναι για όλους. Κι αν δεν λειτουργούν, δεν είναι απαραίτητα επειδή το άτομο κάνει κάτι λάθος. Μπορεί να απλά να μην του ταιριάζει.

banner

banner1220x365